Simbol epohe

Scenario: Dragana Kanjevac
Učestvuju: Rade Šerbedžija, Miloš Radivojević, Milutin Petrović, Jan Cvitkovič, Zoran Kostić Cane, ...
Žanr: dokumentarni
Trajanje: 43 min
Proizvodnja: Srbija, 2012.

Verujem da bi svako, iole upoznat sa životom i delom Sonje Savić, intuitivno potvrdio da ona jeste bila simbol epohe i da je obeležila barem tri društveno-istorijski različita vremenska perioda, barem dve generacije. U taj simbol upisani su ne samo njena glumačka karijera na filmu i u pozorištu, brojni performansi, televizijske i radio emisije, režija predstava i video arta, već i politički aktivizam, i dakako sudbina koju će, u dokumentarcu, Nebojša Pajkić uporediti sa onom Jamesa Deana, a Đile Marković sa Ziggyjem Stardustom: sudbina zvezde koja živi brzo i sagoreva, jer shvata da je postala zvezda pet godina pre raspada planete.

Dokumentarni film Sonja Dragane Kanjevac taj simbol pokušava da predstavi uslovnom podelom na tri perioda: 1980-e, kada Sonja Savić za kratko vreme postaje prepoznatljiva filmska diva i ostvaruje izvanredne, danas klasične uloge u filmovima Nešto između, Šećerna vodica, Davitelj protiv davitelja, Una, Balkanski špijun, Život je lep, iako je istovremeno želela da se bavi brehtovskim teatrom; 1990-e, nakon raspada Jugoslavije, kada je, razočarana zbog rata, karijeru usmerila putem undergrounda, političkog angažmana, svedočanstva o životu pod Miloševićem, u filmovima, performansima i predstavama nastalim u saradnji sa bendom Supernaut; i 2000-e, kada, slomljena i u srpskoj javnosti percipirana kao čudak, uglavnom radi u Sloveniji, da bi nakon deset godina pauze najzad snimila nešto u Srbiji: testamentarni film Jug-jugoistok u kojem glumi sebe.

Najveći adut filma Sonja zapravo leži u rediteljkinoj veštini da od sagovornika, prijatelja i saradnika Sonje Savić (Rade Šerbedžija, Miloš Radivojević, Milutin Petrović, Jan Cvitkovič, Zoran Kostić Cane, i drugi) dobije iskrena sećanja na Sonju, i to tako da ton nikada ne prelazi granicu patetike, a da istovremeno izvuče i analizu, kako njene glumačke karijere, tako i njene mnogostruke, protivrečne ličnosti. Upravo tu se može videti da Sonja Savić zaista nije bila samo glumica, i da je na različite načine uticala na različite generacije. Kad slovenačka rediteljka Maja Weiss u svom filmu Cesta bratstva in enotnosti kaže: "Sonja Savić, zvezda bivšega jugoslovenskoga filma – moja zvezda", to je sažet iskaz koji obuhvata sentiment generacije koja je odrastala 1980-ih i za koju je Sonja bila pre svega filmska diva s lepotom Grete Garbo. Meni lično, a rekao bih i mojoj generaciji, čije su formativne godine bile 1990-e, bliži su Sonjini "intimni dramski doživljaji" iz dekade pod Miloševićevm, socijalno kritički angažman, marginalizovane grupe u njenim predstavama, svedena electro body muzika Supernauta, kolažna ekstremnost i poigravanja dokumentarnim materijalom i formom video-spota u filmovima Play i Superstvarnost, kao i, naravno, simbolički suton karijere i života tokom 2000-ih, upravo jer smo ga pratili uživo, kao zrele osobe, svesni te simboličnosti.

Film Sonja Dragane Kanjevac uspeva u nameri da bez odugovlačenja i sentimentalnosti obuhvati sve važne aspekte bogate ličnosti Sonje Savić i da istovremeno prikaže društvene okolnosti u kojima je ta ličnost formirana. Poenta je donekle gorka, ali tako to biva u istoriji: iako su proizvod sredine u kojoj se pojavljuju, izuzetni umetnici nekada uspeju da nadvladaju socio-političke okolnosti i da utiču na njih, a neretko postaju njihove žrtve. Moglo bi se reći da se Sonji Savić desilo i jedno i drugo.