Art & Digital Witchcraft

Specijalni vizuelni efekti u Čarlstonu za Ognjenku Uroša Stojanovića nisu puki rediteljski egzibicionizam. Pored toga što priču o fiktivnoj srpskoj zabiti Pokrpu stilizuju i oneobičavaju, ovi efekti su u sazvučju s postmodernim magičnim realizmom. I upravo koliko su komunikacija s htonskim svetom, magija i veštičarenje u našoj kulturi ženski ekskluziviteti, toliko je i tehnologija sofisticirani stupanj razvoja magije. Digitalna tehnologija upravo je u službi magije u filmskoj priči, ona joj udahnjuje život.

Ognjenka je prvi domaći film rađen Digital Intermediate postupkom, skeniranjem filmskih negativa i prebacivanjem njihovih elemenata u digitalne fajlove visoke rezolucije. U pitanju je skup postprodukcionih procesa kojima se vrši konverzija filmske slike u digitalne bitove, a potom ponovo u film. Boja, kontrast i osvetljenost kontrolišu se nezavisno jedno od drugog, što doprinosi većem kvalitetu slike.

Tehnike kojima se Digital Intermediate koristi su „matte painting“ (pravljenje kompozitnih kadrova iz nekoliko slojeva, lejera, likova i pozadine), „compositing“ (digitalno objedinjavanje multiplih slika u jednu finalnu), „3D modeling“ i „digital doubles“ (kreiranje digitalnih dublera). Ovaj proces takođe omogućava kolor korekciju, pridodajući Ognjenki i kvalitet koji sugestivno donosi omaž vesternu (inače omiljenom Stojanovićevom žanru), čija su vrhunska dela rađena u tehnikoloru.

Pojedine kadrove u eksterijerima Uroš Stojanović radi kroz filmski plan poznat kao total, te pejzaži srpskih pustopoljnih zabiti umnogome podsećaju na američki Divlji zapad (jahanje na magarcu je tipičan ameriken kadar). Sami pejzaži, pored toga što sugerišu pomenuti vestern, donose i referencu na, recimo, Hijeronimusa Boša, a upravo zbog gotovo neograničenih mogućnosti kolor korekcije fotografija je bliska flamanskom slikarstvu.

U Beogradu, na VFX (specijalnim efektima) kojih ima u oko 40 minuta filma, radilo je četiri studija, kao i studiji iz Francuske, Hrvatske i Bugarske, a art direktor je bio strip umetnik i ilustrator Boban Savić Geto. Budući da se najveći distributivni prodor ovog ostvarenja očekuje na francuskom tržištu, možda nije slučajno što je stilizacija pomerena kao u ostvarenjima kao što su Delikatesna radnja, Grad izgubljene dece ili Čudesna sudbina Amelije Pulen (reditelja Žan-Pjera Ženea).

Kritičari Ognjenku najčešće čitaju kao čisto mušku kompenzaciju i otelotvorenje fantazma o muškarcu okruženom ženskim telima, kao karnalno slavlje, previđajući onaj tragički registar – čežnju žena za njihovim mrtvim draganima. I upravo u jezivoj sceni kolektivnog ženskog transa nakon konzumiranja čudesne rakije „paukovače“, ženama se prikazuju aveti njihovih muškaraca poginulih u ratovima. Ta scena koristi specijalne digitalne efekte pomerajući priču od fantastike ka hororu.

Najintenzivnija, tačnije najvidljivija upotreba ovih efekata je u stanjima povišene dramske napetosti i naglašavanju magijske komponente filmske priče. Jata slepih miševa koja pokrpska veštica činom upokojavanja Velike Boginje usisava u volovsku lobanju takođe su kompjuterski generisana.

Olivera Katarina kao Velika Boginja, njena magična pojava čudesne čarobnice koja je anđeo čuvar svojim unukama, lebdi uz pomoć matte paintinga i digitalnih dublerki. Scena ispaljivanja iz vašarskog topa i let Dragoljuba Aleksića, iako pomereni u parodično, takođe nisu mogli biti napravljeni bez korišćenja Digital Intermediate tehnike.

Na koncu, ostaje priznanje – sofisticirane tehnike za sofisticirani film. Antički pojam „techne“ u značenju „umeće, umešnost“ vratio se u 21. veku. „Techne“ je ponovo postao „art“.